برگرفته ازکتاب مدیریت کسب وکار
انواع شرکتها و مسئولیتهای هریک چه میباشد
هرکدام را توضیح دهید؟
کارآفرینان پس از اینکه ایدهی خود را به
فرصت کسب و کار تبدیل نمودند باید نوع کسب و کار خود را تعیین نمایند. در هنگام
راهاندازی کسب و کار در قالب شرکت یا مؤسسه لازم است از قوانین و مقررات مربوط به
تأسیس شرکتها آگاهی داشته باشند که در این قسمت ابتدا اطلاعات مربوط به انواع
شرکتها و نحوهی ثبت شرکتها بیان میشود.
به طور کلی دو نوع کسب و کار داریم که
عبارتند از: الف) کسب و کار تجاری ب) کسب و کار غیرتجاری
الف) کسب و کار تجاری
کسب و کارهای تجاری شامل هفت نوع شرکت به
قرار زیرند:
1.
شرکت سهامی.
2.
شرکت با مسئولیت
محدود.
3.
شرکت تضامنی.
4.
شرکت مختلط
غیرسهامی.
5.
شرکت مختلط سهامی.
6.
شرکت نسبی.
7.
شرکت تعاونی تولید
و مصرف.
حال به تعریف هریک از این شرکتهای تجاری
میپردازیم:
1-شرکت سهامی:
به طور کلی شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام
تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است. این نوع شرکت
یک شرکت بازرگانی محسوب میشود مگر اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.
نکته مهم دیگر در مورد شرکتهای سهامی این است که تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر
باشد (مواد 1 تا 3 قانون تجارت)
شرکتهای سهامی به دو نوع تقسیم میشوند:
نوع اول: شرکتهایی که
مؤسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند.
اینگونه شرکتها شرکت سهامی عام نامیده میشوند.
نوع دوم: شرکتهایی که تمام
سرمایه آنها در موقع تأسیس، منحصرا توسط مؤسسین تأمین گردیده است. اینگونه شرکتها
شرکت سهامی خاص نامیده میشوند.
2-شرکت با مسئولیت محدود:
شرکت
با مسئولیت محدود، شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و
هریک از شرکا بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا
میزان سرمایهی خود در شرکت، مسئول قروض وتعهدات شرکت هستند. (ماده 94 قانون
تجارت).
3-شرکت تضامنی:
شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا
چندنفر با مسئولیت تضامنی تشکیل میشود.
اگر دارایی شرکت برای ادای تمام قروض کافی نباشد هریک از شرکا مسئول پرداخت تمام
قروض شرکت هستند و هر قراری که بین شرکا برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل
اشخاص «کان لم یکن» خواهد بود. (ماده 116 قانون تجارت)
4-شرکت مختلط غیرسهامی:
شرکتی
است که برای امور تجاری تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند
نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل میشود. شریک ضامن مسئول کلیه
قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود و شریک با مسئولیت محدود کسی
است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایهای است که در شرکت گذارده و یا باید بگذارد.
(ماده 141 قانون تجارت)
5-شرکت مختلف سهامی:
شرکتی
است که تحت اسم مخصوصی بین یک عده شرکا سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل میشود.
شرکای سهامی کسانی هستند که سرمایه آنها به صورت سهام یا قطعات سهام با قیمت یکسان
درآمده و مسئولیت آنها به میزان همان سرمایهای است که در شرکت دارند. شریک ضامن
نیز کسی است که سرمایه او به صورت سهام درنیامده و مسئول کلیه قروضی است که ممکن
است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود، در صورت تعدد شریک ضامن، مسئولیت آنها در
مقابل طلبکاران و روابط آنها با یکدیگر تابع مقررات شرکت تضامنی خواهد بود. (ماده
162 قانون تجارت)
6-شرکت نسبی:
شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص بین دو یا چند
نفر تشکیل و مسئولیت هریک از شرکا به نسبت سرمایهای است که در شرکت گذاشته است.
(ماده 183 قانون تجارت)
7-شرکت تعاونی تولید
و مصرف:
شرکتی
است که بین عدهای از ارباب حرف تشکیل میشود و شرکا مشاغل خود را برای تولید و
فروش اشیاء یا اجناس بکار میبرند. اگر در شرکت تعاونی تولید، یک عده از شرکا در
خدمت دائمی شرکت نباشند و یا موضوع حرفه و شغل آنها خارج از موضوع عملیات شرکت
باشد، لااقل دو سوم اعضا اداره کننده شرکت باید از شرکایی انتخاب شوند که حرفهی
آنها موضوع عملیات شرکت است. (مواد 190 و 191 قانون تجارت)
قانون بخش تعاونی، اقتصاد جمهوری اسلامی
ایران، مصوب 1370، اهداف زیرا را برای بخش تعاونیها برشمردهاند:
1.
ایجاد و تأمین
شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کار.
2.
قرار دادن وسایل
کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند.
3.
پیشگیری از تمرکز
و تداول ثروت در دست افراد و گروههای خاص، جهت تحقق عدالت اجتماعی.
4.
جلوگیری از
کارفرمای مطلق شدن دولت
5.
پیشگیری از
انحصار، احتکار، تورم و اضطرار به غیر
6.
توسعه و تحکیم
مشارکت و تعادل عمومی بین همه مردم
انواع شرکتهای تعاونی عبارتند از:
7-1. شرکتهای تعاونی کشاورزی: با مشارکت
کشاورزان، باغداران، دامداران، دامپروران، پرورش دهندگان کرم ابریشم، زنبورعسل،
ماهی و روستائیان شاغل در صنایع محلی و روستایی و یا کارگران کشاورزی
7-2. شرکتهای تعاونی روستایی
7-3. شرکتهای تعاونی صیادان
7-4. شرکتهای تعاونی مصرف کنندگان
7-5. شرکتهای تعاونی مسکن
7-6. شرکتهای تعاونی اعتبار
7-7. شرکتهای تعاونی کار
7-8. شرکتهای تعاونی صاحبان حرفهها و
صنایع دستی.
ب- کسب و کار غیرتجاری
شرکتهایی هستند که جهت انجام اموری که
جنبه غیرتجاری دارند تشکیل میشوند از قبیل کارهای علمی، ادبی، امورخیریه، خدمات
شهری، خدمات آموزشی و غیره. کسب و کار غیرتجاری به دو دسته تقسیم میشوند:
1-مؤسساتی که هدف از تشکیل آنها جلب منافع و تقسیم آن بین
اعضاء خود نباشد که اصطلاحا آنها را مؤسسات غیرانتفاعی مینامند کلیه فعالیتهای
اجتماعی از قبیل انجمنهای اسلامی، تخصصی، علمی، احزاب و دستجات سیاسی، مؤسسات
خیریه و صندوقهای قرضالحسنه جزو این گونه مؤسسات میباشند.
2-مؤسساتی که هدف از تشکیل آنها دستیابی به منافع مادی و تقسیم
منافع بین اعضای خود یا غیر باشد، که به آنها مؤسسات انتفاعی گویند و فعالیتهایی
از قبیل آموزشگاههای علمی، فنی، کلاسهای زبان، مؤسسات گازرسانی یا ارائه خدمات
شهری جزو مؤسسات تجاری انتفاعی هستند.