برگرفته ازکتاب مدیریت کسب وکار

 

انواع شرکت­ها و مسئولیت­های هریک چه می­باشد هرکدام را توضیح دهید؟

کارآفرینان پس از اینکه ایده­ی خود را به فرصت کسب و کار تبدیل نمودند باید نوع کسب و کار خود را تعیین نمایند. در هنگام راه­اندازی کسب و کار در قالب شرکت یا مؤسسه لازم است از قوانین و مقررات مربوط به تأسیس شرکت­ها آگاهی داشته باشند که در این قسمت ابتدا اطلاعات مربوط به انواع شرکت­ها و نحوه­ی ثبت شرکت­ها بیان می­شود.

به طور کلی دو نوع کسب و کار داریم که عبارتند از: الف) کسب و کار تجاری ب) کسب و کار غیرتجاری

الف) کسب و کار تجاری

کسب و کارهای تجاری شامل هفت نوع شرکت به قرار زیرند:

1.     شرکت سهامی.

2.     شرکت با مسئولیت محدود.

3.     شرکت تضامنی.

4.     شرکت مختلط غیرسهامی.

5.     شرکت مختلط سهامی.

6.     شرکت نسبی.

7.     شرکت تعاونی تولید و مصرف.

حال به تعریف هریک از این شرکت­های تجاری می­پردازیم:

1-شرکت سهامی:

به طور کلی شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است. این نوع شرکت یک شرکت بازرگانی محسوب می­شود مگر اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد. نکته مهم دیگر در مورد شرکت­های سهامی این است که تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد (مواد 1 تا 3 قانون تجارت)

شرکت­های سهامی به دو نوع تقسیم می­شوند:

نوع اول: شرکت­هایی که مؤسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می­کنند. اینگونه شرکت­ها شرکت سهامی عام نامیده می­شوند.

نوع دوم: شرکت­هایی که تمام سرمایه آنها در موقع تأسیس، منحصرا توسط مؤسسین تأمین گردیده است. اینگونه شرکت­ها شرکت سهامی خاص نامیده می­شوند.

2-شرکت با مسئولیت محدود:

 شرکت با مسئولیت محدود، شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و هریک از شرکا بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه­ی خود در شرکت، مسئول قروض وتعهدات شرکت هستند. (ماده 94 قانون تجارت).

3-شرکت تضامنی:

شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا چندنفر با  مسئولیت تضامنی تشکیل می­شود. اگر دارایی شرکت برای ادای تمام قروض کافی نباشد هریک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند و هر قراری که بین شرکا برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص «کان لم یکن» خواهد بود. (ماده 116 قانون تجارت)

4-شرکت مختلط غیرسهامی:

 شرکتی است که برای امور تجاری تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می­شود. شریک ضامن مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود و شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه­ای است که در شرکت گذارده و یا باید بگذارد. (ماده 141 قانون تجارت)

5-شرکت مختلف سهامی:

 شرکتی است که تحت اسم مخصوصی بین یک عده شرکا سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می­شود. شرکای سهامی کسانی هستند که سرمایه آنها به صورت سهام یا قطعات سهام با قیمت یکسان درآمده و مسئولیت آنها به میزان همان سرمایه­ای است که در شرکت دارند. شریک ضامن نیز کسی است که سرمایه او به صورت سهام درنیامده و مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود، در صورت تعدد شریک ضامن، مسئولیت آنها در مقابل طلبکاران و روابط آنها با یکدیگر تابع مقررات شرکت تضامنی خواهد بود. (ماده 162 قانون تجارت)

6-شرکت نسبی:

شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هریک از شرکا به نسبت سرمایه­ای است که در شرکت گذاشته است. (ماده 183 قانون تجارت)

7-شرکت تعاونی تولید و مصرف:

 شرکتی است که بین عده­ای از ارباب حرف تشکیل می­شود و شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس بکار می­برند. اگر در شرکت تعاونی تولید، یک عده از شرکا در خدمت دائمی شرکت نباشند و یا موضوع حرفه و شغل آنها خارج از موضوع عملیات شرکت باشد، لااقل دو سوم اعضا اداره کننده شرکت باید از شرکایی انتخاب شوند که حرفه­ی آنها موضوع عملیات شرکت است. (مواد 190 و 191 قانون تجارت)

قانون بخش تعاونی، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1370، اهداف زیرا را برای بخش تعاونی­ها برشمرده­اند:

1.     ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کار.

2.     قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند.

3.     پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه­های خاص، جهت تحقق عدالت اجتماعی.

4.     جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت

5.     پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و اضطرار به غیر

6.     توسعه و تحکیم مشارکت و تعادل عمومی بین همه مردم

انواع شرکت­های تعاونی عبارتند از:

7-1. شرکت­های تعاونی کشاورزی: با مشارکت کشاورزان، باغداران، دامداران، دامپروران، پرورش دهندگان کرم ابریشم، زنبورعسل، ماهی و روستائیان شاغل در صنایع محلی و روستایی و یا کارگران کشاورزی

7-2. شرکت­های تعاونی روستایی

7-3. شرکت­های تعاونی صیادان

7-4. شرکت­های تعاونی مصرف کنندگان

7-5. شرکت­های تعاونی مسکن

7-6. شرکت­های تعاونی اعتبار

7-7. شرکت­های تعاونی کار

7-8. شرکت­های تعاونی صاحبان حرفه­ها و صنایع دستی.

ب- کسب و کار غیرتجاری

شرکت­هایی هستند که جهت انجام اموری که جنبه غیرتجاری دارند تشکیل می­شوند از قبیل کارهای علمی، ادبی، امورخیریه، خدمات شهری، خدمات آموزشی و غیره. کسب و کار غیرتجاری به دو دسته تقسیم می­شوند:

1-مؤسساتی که هدف از تشکیل آنها جلب منافع و تقسیم آن بین اعضاء خود نباشد که اصطلاحا آنها را مؤسسات غیرانتفاعی می­نامند کلیه فعالیت­های اجتماعی از قبیل انجمن­های اسلامی، تخصصی، علمی، احزاب و دستجات سیاسی، مؤسسات خیریه و صندوق­های قرض­الحسنه جزو این گونه مؤسسات می­باشند.

2-مؤسساتی که هدف از تشکیل آنها دستیابی به منافع مادی و تقسیم منافع بین اعضای خود یا غیر باشد، که به آنها مؤسسات انتفاعی گویند و فعالیت­هایی از قبیل آموزشگاه­های علمی، فنی، کلاس­های زبان، مؤسسات گازرسانی یا ارائه خدمات شهری جزو مؤسسات تجاری انتفاعی هستند.